claude farrère ne demek?

Claude Farrère (gerçek adı: Charles Frederick Bargone; 27 Nisan 1876, Lyon - 21 Haziran 1957, Paris) Fransız yazar, asker ve gazeteci.

Yirmi yıl Fransız donanmasında görev yaptı; Pasifik ve Hint okyanuslarında pek çok seyahat yaptı. Konusu İstanbul, Saygon ve Nagasaki'de geçen romanlar yazdı. 1905 yılında yayımlanan Les Civilisés (Uygarlaşanlar) adlı romanla, Goncourt Akademisi Edebiyat Ödülü'nü kazandı. 1935 yılında Fransız Akademisi'ne kabul edildi.

1919 yılında ordudan ayrıldı ve Türk Kurtuluş Savaşı sürecinde, Türkiye'ye cephe alan kendi ülkesi Fransa'ya karşı Türkiye'yi destekleyen yazılar yazdı. "Türk dostu" olarak tanınan yazarın adı, bir dostluk göstergesi olan İstanbul'un Sultanahmet semtinde bir caddeye Klodfarer olarak Türkçe okunuşuyla verilmiştir.

Yazar, Türk dostu olmanın yanı sıra bir Japon dostu olarak da tanınır. 1905 yılındaki Rus-Japon Savaşı sırasında geçen bir aşk hikayesini anlatan La Bataille (Savaş) romanı ile tanınır.

Yaşamı

1876 yılında doğdu. Gerçek adı Fréderic Charles Bargone’dur. Babası bir deniz albayı idi. Uzakdoğu'da görev yapmış olan babasından öğrendikleri sonucu doğu kültürüne ilgisi erken yaşta başladı.¹ 1894 yılında Deniz Akademisi'ne girdi. Okulu bitirdikten sonra Fransız Deniz Kuvvetleri'nde yer aldı, bir yandan da yazarlıkla ilgilendi. 1897'de gazetelerde donanma meseleleri hakkında ilk yazıları yayımlandı; daha sonra gezi notları yazdı.² Üslerinden izin almadan yazı yayımlaması mümkün olmadığından önce "Pierre Toulven" takma adını kullandı, daha sonra Claude Farrère adında karar kıldı.

1899 yılında teğmenliğe terfi eden Farrère, doğu ülkelerine birçok seyahat yaptı. 1899'da Japonya'ya 3 günlük seyahatinde Nagazaki'de bulundu.³ Pierre Loti'nin, Fransız elçiliğine ait Vautour gemisinin kaptanı olarak İstanbul'da bulunduğu 1903-1905 yılları arasında, Claude Farrere de aynı gemide subay olarak görev yaptı.⁴

1904 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı Fumée d'opium ile tanındı.⁵ 1905 yılında yayımlanan Les Civilisés (Uygarlaşanlar) adlı romanı Goncourt Akademisi Edebiyat Ödülü'ne değer görüldü. Farrère, 1905 yılındaki Rus-Japon Savaşı sırasında geçen bir aşk hikayesini anlatan La Bataille" (Savaş) adlı romanı ilk defa 1908'de bir gazetede yayımlandı. Çok okunan bu eser iki tiyatro eseri, bir radyo oyunu, iki filme uyarlandı. 1919'da piyasaya sürülen ve halen üretilmekte olan Mitsouko (Japonca:Gizem) adlı parfüm, ismini romandaki Japon kadın karakterinden aldı.⁶

Balkan Savaşları sırasında, Loti'nin daveti sonucu Türkiye lehine siyasî yazılar yazanlar yazdı. I. Dünya Savaşı'nın öncesinde, destek bulmak amacıyla Paris'e giden Cemal Paşa'nın girişimleri sonucunda kurulan "Türkiye-Fransa Dostluk Cemiyeti" adlı cemiyetin Paris şubesinin yönetim kurulunda yer aldı.⁷ Savaştan sonra Loti ile beraber Türkler lehine mücadele etmeyi sürdürdü.⁸

Milli Mücadele'ye desteği

1918'de kaptan olan Farrère, 1919 yılında binbaşı rütbesinde iken kendisi tamamen edebiyat vermek için ordudan istifa etti.⁹¹⁰ 1921 ve 1922 yılında Türk davası lehinde faaliyetlerini daha da yoğunlaştırdı. Kuvvetli bir Türkiye’nin dünyanın stratejik, sosyal ve iktisadi dengesi için gerekli olduğunu savunan aydınlar arasındaydı.¹¹ Türkiye lehine yazılarından ötürü Le Temps gazetesi eleştirmeni Paul Souday onun hakkında şöyle demiştir: "Cloude Farrére Türksever olmaktan da ileridir; baştan ayağa kadar Türk ve Müslüman'dır. Eserlerine Hicrî yıla göre tarih koymaktadır."¹² Fararre, Türk davası lehindeki çalışmalarından dolayı Pierre Loti'ye Nobel Ödülü'nün verilemediğini belirten bir makaleyi bir Cenevre gazetesinde yayımlandıktan sonra bu yazı TBMM'de gündeme gelmiş ve 21 Ocak 1922 oturumunda Celal Nuri Bey ve arkadaşlarının önergesiyle bu yazı nedeniyle Cloude Farrére'e teşekkür edilmesi kararlaştırıldı.¹³

Yazar, Ankara'ya gidip Başkumandan Mustafa Kemal Paşa ile görüşmek üzere 15 Haziran 1922'de İstanbul'a geldi. Sirkeci İskelesi'nde coşkulu bir törenle karşılandı. İstanbul'da kaldığı süre içinde Pierre Loti ve Fas konulu iki ayrı konferans verdi; Ankara'da bulunan "Türkiye Matbûât Cemiyeti" tarafından kendisine "fahri üyelik" verildi; şerefine verilen çeşitli ziyafet ve eğlencelere katıldı. Ankara’ya gitmesi konusunda cevap geç geldiği için kalan sürede Ankara'ya gidemeyeceği anlayınca, o sırada Kocaeli cephesini teftiş etmekte olan Mustafa Kemal ile İzmit'te görüşme talebinde bulundu. 18 Haziran 1922'de İzmit rıhtımında coşkulu bir törenle karşılandı ve Sultan Abdülaziz için inşa edilmiş av köşkünde kalan Mustafa Kemal ile iki saat görüşme fırsatı buldu. Ertesi sabah binlerce kişiden oluşan halk kitlesinin tezahüratı içinde Mustafa Kemal Paşa ile köşkten istasyona kadar yürüdü ve özel trenle Adapazarı'na kadar Mustafa Kemal'le birlikte seyahat etti. Adapazarı'nda askeri denetlemede Mustafa Kemal'e eşlik etti. Sabiha Hanım Kız Mektebi’ni ziyaret ettikten sonra Mustafa Kemal Paşa'yla ikametgâhında birlikte son defa yemek yediler. Yemekten sonra kendisini hazırlanan özel trenle İzmit'e hareket eden Farrère'ye Mustafa Kemal, üzeri gümüşle işlenmiş bir kırbaç hediye etmiştir.¹⁴

Ekselsior gazetesinin İstanbul muhabirine verdiği mülâkat, 23 Haziran 1922'de İstanbul'dan ayrılışından sonra yayımlandı. İzlenimlerini "Mustafa Kemal harikulâde bir insandır. İzmir, İstanbul ve Edirne Türklere verilmeli, 1914 yılı sınırları yeniden tesis olunmalıdır. Aksi takdirde harb yeniden başlayacaktır." sözleriyle ifade etti. Le Figaro ve La Galois gibi gazetelerde de izlenimlerini paylaştı. 1922'de "Turquie ressuscitée" adlı uzun makalesi yayımlandı. Bu makale 1930 yılında kitap olarak da yayımlanmıştır. Farrère Millî Mücadele döneminden sonra saltanatın kaldırılması, Cumhuriyetin ilanı ve Hilâfetin kaldırılması ile beraber Mustafa Kemal Paşa ve kurulan yeni rejimle ilgisi kesildi. O, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti'nin varlığını anayasaya bağlı bir sultanlık olarak sürdürmesini, Mustafa Kemal Paşa'nın Sultan Abdülmecid'in sadrazamı olmasını arzulamıştı.¹⁵ Cumhuriyet döneminde Türkiye'ye birkaç kez giderek konferanslar verdi ancak eskisi gibi itibar görmedi.¹⁶ Toplam altı kez Türkiye'ye giden Farrère'nin son Türkiye seyahati 1950'de idi.¹⁷

Son yılları

Çok üretken bir yazar olan Farrère, hayatı boyunca seksen kadar kitap yazdı. Bir o kadar esere önsöz yazmış olması onun yaşadığı dönemdeki ününü ve prestijini gösterir.¹⁸ 1932'de Paris'te düzenlenen küçük bir kitap fuarı ve imza günü sırasında dönemin Fransa cumhurbaşkanı Paul Doumer, La Bataille (Savaş) adlı kitabını ona imzalatmak için beklerken Pavel Gorgulov adlı bir Rus anarşisti tarafından vurularak öldürüldü. Claude Farrere, saldırganın kolunu tutup onunla boğuşmuştur.¹⁹

Farrère, ülkesinde çok okunan bir yazar olmasına rağmen az sayıda eseri yabancı dillere çevrildi. Kitapları en çok Rusça'ya çevrildi. 1935 yılında Fransız Akademisi'ne kabul edildi.

1938'de Japonya'yı ikinci kez ziyaretinde Kobe limanında törenle karşılandı. Yazar, 21 Temmuz 1957'de 81 yaşında Paris'te öldü.

İstanbul'da bir caddeye adı Klodfarer olarak Türkçe okunuşuyla verilmiştir.²⁰ Paris'te ve Fransa'nın başka kentlerinde de adını taşıyan cadde ve sokaklar vardır.

Yazarın bibliyografyası

Le Cyclone (1902)
Fumée d'opium (1904, "Black Opium"), ISBN 2-909052-13-3
Les Civilisés (1905, "The Civilized Ones"), ISBN 2-909052-16-8
L'homme qui assassina (1906, "The Man Who Killed")
Pour vaincre la mer (1906)
Mademoiselle Dax, jeune fille (1907)
Trois hommes et deux femmes (1909)
La Bataille (1909, "The Battle") 1
Les petites alliées (1910), ISBN 2-86276-039-0
Thomas l'Agnelet (1911, "Thomas the Lambkin"), ISBN 2-86959-551-4
La maison des hommes vivants (1911, "The House of Secrets"), ISBN 2-277-30092-6
Dix-sept histoires de marins (1914)
Quatorze histoires de soldats (1916)
La veillée d'armes (1917, with L. Népoty)
La dernière déesse (1920, "The Last Goddess")
Les condamnés à mort (1920, "Useless Hands")
Roxelane (1920)
La vieille histoire (1920)
Bêtes et gens qui s'aimèrent (1920)
Croquis d'Extrême-Orient (1921)
L'extraordinaire aventure d'Achmet Pacha Djemaleddine (1921)
Contes d'Outre-Mer et d'autres mondes (1921)
Les hommes nouveaux (1922, "New Men")
Stamboul (1922)
Lyautey l'Africain (1922)
Histoires de très loin et d'assez près (1923)
Trois histoires d'ailleurs (1923)
Mes voyages: La promenade d'Extrême-Orient (vol. 1, 1924), ISBN 2-909052-15-X
Combats et batailles sur mer (1925, with Commandant Chack)
Une aventure amoureuse de Monsieur de Tourville (1925)
Une jeune fille voyagea (1925)
L'Afrique du Nord (1925)
Mes voyages: En Méditerranée (vol. 2, 1926)
Le dernier dieu (1926)
Cent millions d'or (1927)
L'autre côté (1928)
La porte dérobée (1929)
La marche funèbre (1929)
Loti (1929)
Loti et le chef (1930)
Shahrâ sultane et la mer (1931)
L'Atlantique en rond (1932)
Deux combats navals, 1914 (1932)
Sur mer, 1914 (1933)
Les quatre dames d'Angora (1933)
La quadrille des mers de Chine (1933)
Histoire de la Marine française (1934)
L'Inde perdue (1935), ISBN 2-909052-11-7
Sillages, Méditerranée et navires (1936)
L'homme qui était trop grand (1936, with P. Benoît)
Visite aux Espagnols (1937)
Les forces spirituelles de l'Orient (1937)
Le grand drame de l'Asie (1938)
Les Imaginaires (1938)
La onzième heure (1940)
L'homme seul (1942)
Fern-Errol (1943)
La seconde porte (1945)
La gueule du lion (1946)
La garde aux portes de l'Asie (1946)
La sonate héroïque (1947)
Escales d'Asie (1947)
Job, siècle XX (1949)
La sonate tragique (1950)
Je suis marin (1951)
La dernière porte (1951)
Le Traître (1952)
La sonate à la mer (1952)
L'élection sentimentale (1952)
Les petites cousines (1953)
Mon ami Pierre Louïs (1953)
Jean-Baptise Colbert (1954)
Le juge assassin (1954)
Lyautey créateur (1955)